Naam: Wederopbouwplannen, structuurplan, uitbreidingsplannen 's-Gravenhage
Type: stedelijke gebieden;
Uitgevoerd: ja
Architecten: Dudok, W.M., 1945, 1952;
Adres: , Den Haag;
Archiefgegevens: CDS/;NAi/DUDO 65PF.40, 165M.70,165M.71, 165FM.68, 165FG.27;CDS/;GA 's-Gravenhage
Bijzonderheden:

Dudok trad op 7 mei 1945 in dienst van de gemeente 's-Gravenhage met als opdracht een algemeen opbouwplan te ontwerpen, in het kader waarvan de verschillende vraagstukken, die zich op het gebied van de wederopbouw van en tijdens de tweede wereldoorlog vernielde stadsgedeelten, de normale stadsuitbreiding en de bestaande stad zullen voordoen. Hoewel Dudok volkomen zelfstandig was en naar eigen dunken mocht handelen werd hem dringend aangeraden overleg te plegen met verschillende instanties. Hij werd o.m. bijgestaan door de 'Raad van Vijf', een commissie die door de BNA in het leven was geroepen om het contact van de Haagse architecten met de raad te onderhouden en die later kritiek op her structuurplan zou uitoefenen. Ir. P. Verhagen, lid van het College van Algemene Commissarissen voor de Wederopbouw en van de Stedebouwkundige Raad was ingeschakeld om de kans van afkeuring van de plannen, waarvoor Dudok aanvankelijk angst had, te verkleinen. De belangrijkste dialoogpartners van Dudok bij de ontwikkeling van zijn plannen waren de directeur van de Dienst der Stadsontwikkeling en Volkshuisvesting P. Bakker Schut en diens medewerker F. van der Sluys. De samenwerking met F. Bakker Schut, die de plannen van Dudok als eerste kreeg te beoordelen, verliep echter niet altijd even vlot. Het ontwerp voor de herbouw Sportlaan-Stadhoudersplein-Scheveningse Bosjes van 20 augustus 1945 bestaat uit plantsoenstroken met waterpartijen, omzoomd met flatgebouwen van wisselende hoogte. De grote verkeersweg die door het gebied loopt heeft een gebroken trac�. 'Door afwisseling van stedenbouwkundige elementen, zoals groenpartijen, pleinen, belangrijke openbare gebouwen etc. schept men herkenningspunten voor de weggebruiker, zodat hij wet in welk deel van de wijk of buurt hij zich bevindt.'Het plan besloeg de parallel aan de kust lopende tankgrachtzone die een deel was geweest van de beruchte 'Atlantik Wall'. het gebied lag dus braak. Het belangrijkste architectonische element moest een cultureel centrum worden, bestaande uit een concertgebouw, een congresgebouw en een schouwburg. Dit door portico's tot een eenheid gesmede complex zou aansluiten bij het Gemeentemuseum. Op 26 maart 1947 tekende Dudok een licht gewijzigde versie. Het stedenbouwkundige gedeelte van dit plan, werd in grote lijnen gerealiseerd.Anders was het lot van het herbouwplan Bezuidenhout en Spuiplan, waarvoor Dudok in augustus 1946 en februari 1947 ontwerpen tekende. De overheid verleende geen medewerking en vond de door Dudok voorgestelde bebouwing van het regeringscentrum rond Plein 1945 te monumentaal. In verband met de wederopbouwplannen ontwikkelde Dudok ook veranderingen in het uitbreidingsplan 'Waldeck' dat in 1940 door de raad was vastgesteld. Op 22 augustus 1947 bood Dudok de raad het definitieve concept-structuurplan aan dat de basis voor een geheel nieuwe ontwikkeling moest vormen. Het opvallendste element was het wegennet. Het was geconcipieerd op een regelmatig rechthoekig netwerk dat 8300 ha. omvatte en dat evenwijdig aan bestaande wegen liep en ook het centrum zou ontsluiten. Vele stemmen keerden zich tevens tegen de uitbreiding van het centrum die te groot werd geacht. De Raad van Vijf zag in het plan geen verwerkelijking van de wijkgedachte en vond dat een regeringsplein geen schakel mocht vormen in een hoofdverkeersweg. Op 19 juli 1949 werd het na urenlang beraad door de raad als richtlijn aanvaard. Dudok ontwierp in de eerste twee maanden van 1948 twee plannen voor de wederopbouw van het Korte Voorhout. In het ene bewaarde hij het historische karakter van het Korte Voorhout, het andere was een variant waarin hij denkbeelden van de Rijksbouwmeester Friedhoff had overgenomen. In 1951 werd het plan met de handhaving van het historisch karakter door de raad vastgesteld maar het zou slechts gedeeltelijk worden uitgevoerd. In augustus 1948 legde Dudok zijn uitbreidingsplan Duttendel aan Burgemeester en wethouders voor. Als bebouwing stelde hij eengezinshuizen voor zodat samenhang kon ontstaan met de reeds aanwezige villabebouwing in de aangrenzende wijken. In het centrum van de buurt was een duinparkje met een kleuterschool ontworpen. Kort na de totstandkoming van het structuurplan werd een begin gemaakt met het ontwerpen van de uitbreidingsplannen direct aansluitende aan de bebouwde kom. Hierbij behoorde vooral het gebied Moerwijk. Andere gebieden waarvoor Dudok plannen ontwierp waren: een gedeelte van Wateringen met een deel Morgenstond, een gedeelte van Leyenburg, Zichtenburg-Bouwlust-Berestein-Vrederust, Voorburg-Marlot, Mariahoeve-Reigersbergen en Duinzicht. Hoewel Bakker Schut Dudok bleef steunen maakten de onenigheid en confrontaties tussen de twee een samenwerking steeds moeilijker. De stedenbouwkundige betrokkenheid van Dudok met 's-Gravenhage werd dan ook m.i.v. 1 juli 1951 officieel be�indigd. Zie voor literatuur de bibliografie aan het eind van het essay over W.M. Dudok.

Illustraties:

Literatuur wordt geladen ...