Naam:	Woonhuis Van Gelderen, Vlierstraat 820, Enschede
Type:	woonhuizen;
Opdrachtgever:	H.B. van Gelderen
Uitgevoerd:	ja
Bestaand:	ja
Architecten:	Salomonson, H., 1954, 1957; Ruys, M., 1957, tuinontwerp-; Salomonson, H., 1968, 1969, verbouwing-;
Adres:	Vlierstraat 820, Enschede;
Archiefgegevens:	NAi/SALO 96;RUYS 47.0882

Bijzonderheden:

Modern landhuis in opdracht van het recent gehuwde echtpaar Van Gelderen-Menko, voor hun jonge, groeiende gezin. Henk van Gelderen, directeur van de Stoomweverij Nijverheid in Enschede, was een vriend van Salomonson voor de oorlog en helper tijdens de onderduiktijd. ?Als je een huis bouwt, ben ik je architect? zou Salomonson hebben gezegd. Hij had eerder een (niet uitgevoerde) maquette voor een huisje in de tuin van de ouders van de heer Van Gelderen gemaakt. Het comfortabele huis werd gebouwd op een 5 ha groot terrein buiten Enschede, oorspronkelijk eigendom van de Stoomweverij Nijverheid en bedoeld voor de fabriek. Huis en tuin zijn inmiddels opgenomen in de agglomeratie van Enschede, het terrein teruggebracht in grootte en de ingang verlegd van de Buurserstraat naar de Vlierstraat. Het ontwerp ontstond kort na het ontwerp van het huis Van Mourik Broekman. Typerend is ook hier het denken vanuit de plattegrond, de blokachtige opbouw, de zorgvuldige routing, de open relatie met de omgeving en de afwerking van het interieur met een grote variatie aan materialen. Aantekening van Salomonson in zijn directiejournaal bij de oplevering in oktober 1957: ?Langdurig werk met vele moeilijke ogenblikken. Interieur hierdoor goed, soms ?te veel? plastiek een beetje verbrokkeld, soms boeiend, kan op den duur beter worden.? Het langgerekte huis is opgebouwd uit een aantal geschakelde, liggende, blokvormige volumes. Het is opgetrokken in een grijs-gele baksteen en gedeeltelijk bekleed met een verticale redwood beschieting. De grote dakoverstekken en de wit geschilderde houten dakranden benadrukken de horizontale gelaagdheid van het huis en accentueren het ritme van de geschakelde volumes. Het huis is verdeeld in een dag (wonen) en nacht (slapen) gedeelte. Een lange hal vormt het verbindende element. Aan de noordzijde van het huis bevindt zich de entree. Deze heeft een garderobe en een toilet en opent dan naar de hal. Aan de westzijde van de hal bevinden zich de eetkeuken met ontbijthoek, de was en linnenplaats, de dubbele garage en een bergruimte voor fietsen. De woonkamer is ondergebracht in een verhoogde, liggende doos aan de zuidzijde van het huis. De hoge kamer wordt door grote glaspuien vanuit het zuiden en westen verlicht en is door een dwars geplaatste open haard ingedeeld in een zit- en eetgedeelte. Door een leren scherm dat aan de ene zijde wit is, aan de andere kant blauw, kunnen de ruimten van elkaar worden gescheiden. De kamer heeft een parketvloer, diverse ingebouwde kastenwanden, een open haard tegen de tuinwand en een vast werkbureau met uitzicht over de tuin (later gewijzigd). De vensters zijn zeer doordacht geplaatst, waardoor interessante zichtassen ontstonden. Aan de oostzijde is een venster opgenomen in een kastenwand. In de zithoek is naast de schouw een zitbank gemonteerd, die als vensterbank boven de radiatoren doorloopt. Gordijnen zijn gedeeltelijk opgenomen in de wanden. De eetkamer heeft een tafel van kersenhout ontworpen door Salomonson en stoelen van Jac. Haan. Knoll meubelen en een lage tafel van Salomonson (Metz) waren geplaatst in de zitkamer. Tussen woonkamer en slaapgedeelte, in het verlengde van de hal, bevindt zich een besloten hal-patio, waar de kinderen in de winter en op regendagen kunnen spelen. De hal-patio, belegd met leien tegels die ook in de tuin zijn toegepast, kan met een grote glazen schuifwand (?een muur van glas?) naar de tuin worden geopend. Aan de oostzijde van het huis is het slaapgedeelte ondergebracht in een blok over twee verdiepingen, met vijf kamers, waaronder een kamer voor het dienstmeisje met eigen wastafel. Het slaapgedeelte is voor verlichting en uitzicht naar het oosten op de rozentuin geopend. In het oorspronkelijke plan was ruimte bedacht om dit deel van het huis naar eventuele toekomstige behoefte verder naar het noorden uit te bouwen. Dit is niet gebeurd. Op iedere verdieping liggen de slaapkamers symmetrisch gegroepeerd rond trappenhuis en badkamers. Ook het slaapgedeelte is gedetailleerd afgewerkt (een draaiende trap, voor de tijd zeer moderne badkamers, diverse ingebouwde kasten, een toilettafel in de hoofdslaapkamer). De tuin werd ontworpen door Mien Ruys en omvat aan de zuidzijde een groot gazon met diverse borders en bij het slaapgedeelte een rozentuin. Het ontwerp van Salomonson werd met foto?s van Jan Versnel gepubliceerd in diverse architectuurtijdschriften. In 1968-1969 werd het huis, naar ontwerp van Salomonson, uitgebouwd met een studeerkamer aan de noordzijde van de hal-patio.

  Literatuur